SDAF.png)
%20(1000%20x%201000%20px)%C3%A1dwf.png)
Đây là nửa sau của “luận án” về lý do tại sao distortion là hiệu ứng vĩ đại nhất từng được tạo ra cho electric guitar. Nếu bạn chưa đọc Phần 1, tôi khuyên bạn nên xem lại. Nửa đầu tập trung vào lịch sử distortion từ những năm 1940 đến 1960, còn bài viết này sẽ zoom vào giai đoạn từ thập niên 1970 cho đến ngày nay.
Hầu hết các luận án dài hàng trăm trang, còn của tôi chỉ vỏn vẹn khoảng 6 trang. Bạn cứ từ từ mà thưởng thức.
Những năm ’70
Tiếng fuzz mạnh mẽ tiếp tục thống trị đầu thập niên 1970, nhưng khoảng năm 1974, một dạng distortion hoàn toàn mới xuất hiện—dùng op‑amp thay vì transistor đơn lẻ. Cách làm này còn giới thiệu phương pháp hard clipping, cắt bỏ tín hiệu một cách dữ dội và mang lại tiếng distortion sắc bén hơn bao giờ hết. Chỉ trong vài năm ngắn ngủi, hàng loạt pedal nổi tiếng ra đời:
- MXR Distortion+
- DOD 250
- Dan Armstrong Blue Clipper
- Dearnmond Square Wave
Và nhiều mẫu khác!
Tất cả đều tuân theo ví dụ trong datasheet của chip LM741, rất đơn giản nhưng hiệu quả tuyệt vời: bật distortion lên, rồi quay volume đến mức mong muốn. Trên một amp vốn đã rất to, những pedal này thật sự là “giấc mơ”—đặc biệt với những ai chơi slide guitar.
Năm 1978, tại Kalamazoo, Michigan (nơi trước đó đã sản sinh Maestro Fuzz Tone), Scott Burnham đã tình cờ chế ra Rat Pedal. 12 chiếc đầu tiên chỉ là những bản thử làm cho bạn bè, nhưng chỉ một năm sau anh đã sản xuất hàng loạt—và ai cũng biết kết quả: Rat Pedal trở nên vô cùng phổ biến. Nếu phải sống trên hoang đảo, tôi chắc chắn sẽ chọn nó vào top 10 pedals mọi thời đại; có những ngày nó còn nằm trong top 2–3. Đó là một trong những chiếc pedal đầu tiên khiến tôi “say đến tận óc”, vì nó có thể tạo từ clean tone cho đến fuzz cuồng nộ chỉ với một núm vặn. Quả là một pedal đa năng.
Cùng năm 1978, một huyền thoại khác xuất hiện: BOSS DS‑1. Khi ai đó nhắc đến “distortion pedal”, tôi lập tức hình dung ra hộp màu cam này. Nó đã trở thành một biểu tượng văn hoá—không có gì “distortion” hơn DS‑1. Nếu bạn chưa từng sở hữu, hãy mau đi sắm một chiếc, vì thật sự nó xuất sắc: phù hợp với ampli clean lẫn những ampli distortion, và đã góp mặt trong vô số bản thu rock kinh điển.
Những năm ’80
Thập niên 1980 là thời đại của mọi thứ “to lớn”: âm thanh đồ sộ, solo hoành tráng, rock hào nhoáng, mái đầu buông xoã … và dĩ nhiên là distortion khổng lồ. Marshall JCM800 đóng góp công lớn cho trào lưu này, và người anh em JCM900 (ra mắt đầu thập niên 1990) cũng hấp dẫn không kém. Cả hai đều rất dễ phân biệt: JCM800 gắn liền với thập niên ’80, JCM900 với thập niên ’90, nhưng nguyên lý thì giống nhau—đó là một trong những âm distortion mang tính biểu tượng nhất, đặc biệt khi đánh qua loa 4×12.
Năm 1982, có một chiếc distortion pedal xuất sắc nhưng lại bị chiếc TS9 Tube Screamer lu mờ. Dẫu vậy, tôi muốn dành lời khen cho “em út” SD9 Sonic Distortion—một bản riff của TS9 với cấu trúc tương tự nhưng tiếng rất “ngầu”. Nhiều nghệ sĩ tôi yêu thích đã dùng nó, và thật tiếc là nó ít được biết đến. Nếu bạn là một guitarist có trách nhiệm, hãy tìm mua và trải nghiệm thử một trong những tiếng distortion độc đáo nhất từng có.
Những năm ’90
Thập niên 1990 là thời kỳ vàng son với quá nhiều gear để kể hết—xứng đáng có riêng một bài viết hoặc hẳn một bộ phim tài liệu. Ở đây tôi chỉ nhắc nhanh vài món “ruột”:
- Metal Zone: Tôi biết bạn có thể mỉm cười chê bai, nhưng cho đến khi bạn cắm nó vào amp clean thật to và nghiền ngẫm, bạn sẽ phải thừa nhận nó rất xuất sắc và đa năng.
- DOD Supra Distortion Extreme: Dòng DOD thập niên ’90 khổng lồ với đủ biến thể, và Supra Distortion Extreme là tượng trưng cho xu hướng “càng cực khủng càng tốt”. Vỏ pedal còn in to đùng chữ “extreme” để minh chứng cho tinh thần “điên rồ” của thập niên này.
Hiện đại
Chuyển sang kỷ nguyên ngày nay, số lượng distortion và fuzz pedals nhiều đến mức không thể kể xiết. Dưới đây là vài mẫu tôi đặc biệt ưa thích:
- ZVex Fuzz Factory: Một cú “lật kèo” ngoạn mục, mang tinh thần Fuzz Face nhưng sáng tạo đến bất ngờ—chỉ cần xem thiết kế cũng thấy nó khác biệt ra sao.
- JHS Angry Charlie: Về cơ bản là một bản sao tuyệt vời của JCM800, có lẽ tôi thích nhất trong các bản pedal style JCM800 hiện có.
- EarthQuaker Devices Park Sound Fuzz: Đích thực là một Tone Bender siêu hạng—không chỉ một Tone Bender bình thường.
- KHP Ratten Distortion: Chính là tiếng Rat mà ta quen thuộc nhưng được cải tiến với nhiều mode khác nhau; nó vẫn vang vọng âm hưởng vintage của những năm 80 và 90 đến tone hiện đại. Tôi bán nó rất chạy, vì ai cũng muốn tìm lại âm classic đó.
Distortion không nhất thiết phải cứ “mới”—nó có thể là những hương vị mới của âm classic cũ. Dù bạn đang vặn amp to hơn, hay vặn fuzz pedal lên, vẫn có cách để tạo ra tiếng riêng biệt với guitar, amp và pedal của bạn. Tôi thách bạn ngồi chơi gear của bạn, thử vặn những núm theo cách khác—biết đâu bạn sẽ bất ngờ trước tiếng distortion mới mẻ nào đó.
Vậy thì hãy vặn âm lượng cây guitar lên hết cỡ, tạo ra vài cú distortion gầm rú và… làm phiền vài người xung quanh — vì đó chính là rock’n’roll!
Lịch Sử Hiệu Ứng Distortion - Phần 1
Reference source
